Турција даде изненадувачки ветување дека ќе го поддржи членството на Шведска во НАТО, отворајќи го патот на нордиската земја да стане членка на западната воена алијанса.
Генералниот секретар на НАТО, Јенс Столтенберг, рече дека Турција се согласила да ја поддржи кандидатурата на Шведска за НАТО – со ставање на прашањето на гласање во парламентот – во замена за подлабока безбедносна соработка и ветувањето на Шведска дека ќе ја оживее кандидатурата на Турција за членство во ЕУ.
Договорот, постигнат од Столтенберг, турскиот претседател Реџеп Таип Ердоган и шведскиот премиер Улс Кристерсон, исто така, вели дека двете земји ќе ја зајакнат меѓусебната трговија и инвестициите.
Се очекува и Унгарија да престане да се противи на членството на Шведска во НАТО. Унгарскиот министер за надворешни работи во вторникот рече дека ратификацијата на членството на Шведска во НАТО од неговата земја сега е само „техничка работа“.
Ердоган молчи по објавувањето на договорот, одбивајќи да ги коментира причините за неговата ненадејна промена. Останува да се види колку брзо турскиот парламент ќе гласа за тоа.
Ова се клучните фактори и можните стимулации кои Турција ги разгледува додека го чека влезот на Шведска во НАТО.
Противењето на Ердоган за членството на Шведска во НАТО во голема мера се фокусираше на неговото верување дека нордиската земја е премногу попустлива кон елементите на турската и курдската дијаспора кои Турција ги смета за закани за безбедноста. Имено, луѓето поврзани со милитантните курдски групи и други беа поврзани со обидот за државен удар против Ердоган во 2016 година.
Договорот потпишан минатата година од Турција, Шведска и Финска се пресели во решавање на некои од проблемите, а Шведска неодамна ги заостри своите антитерористички закони, со што поддршката за екстремистичка организација се казнува со до осум години затвор.
Шведска соопшти дека ги скршила активностите на луѓето поврзани со Курдистанската работничка партија или ПКК. Според договорот постигнат во понеделникот, Шведска, исто така, рече дека ќе преземе акција против сириското крило на ПКК, познато како ЈПГ.
Друг проблем за Турција се антитурските и антиисламските протести одржани во Стокхолм, додека некои од нив го запалија и Куранот. Иако беше осуден од шведската влада, демонстрациите предизвикаа остри реакции од Турција. Турската влада ја критикуваше Шведска дека дозволува јавно изразување на антимуслиманските чувства.
Сепак, како Шведска се справува со курдските милитантни групи е многу поважно за Турција од протестите, рече Цигдем Устун, генерален секретар.
Центар за економија и студии за надворешна политика во Истанбул.
Устум изјавите на Турција во врска со палењето на Куранот ги опиша како „оружје во преговорите“, додавајќи дека за Турција станува збор „главно за терористички организации“.
Турција сака ловци Ф-16 од САД
Ветувањето на Ердоган дека ќе го промени курсот за членството на Шведска во НАТО може да биде поврзано и со напорите на Турција да ја надгради својата флота од ловци Ф-16.
Турција побара од САД дозвола да купи 40 нови F-16, како и комплети за надградба на постојната флота. Барањето беше поддржано од Белата куќа, но наиде на противење во Конгресот. И американските и турските официјални лица инсистираат дека таквиот договор нема да биде поврзан со членството на Шведска во НАТО.
Но, неколку часа откако Ердоган, наводно, се откажа од ветото, претседателот Џо Бајден сигнализираше дека САД имаат намера да продолжат со продажбата на Ф-16 во консултација со Конгресот.
Во изјавата за поздравување на одлуката на Ердоган да го стави шведското барање за членство во НАТО пред парламентот, Бајден рече дека ќе работи со Турција „за зајакнување на одбраната и одвраќањето во евроатлантската област“.
Најголемиот критичар на кој било договор за Ф-16, претседателот на Комитетот за надворешни односи на Сенатот, Боб Менендез, се чини дека го омекна својот став, велејќи дека „можеби има начин напред“. Менендез се спротивстави на каков било договор за Ф-16 поради потенцијалната закана за соседот на Турција, Грција.