Стипе Месиќ: Улогата на партизаните постојано се негира во Хрватска

Поранешниот хрватски претседател Стјепан Месиќ (91), последниот претседател на Претседателството на Југославија и првиот хрватски премиер, во интервју за риечки „Нови лист“ тврди дека денес премногу се зборува за војна, а премалку за мир. Тој рече дека ја преживеал Втората светска војна, опишувајќи ја како „многу брутална“, нагласувајќи дека „знае што се случило“. Додаде дека „имало убиства на секој чекор“.

„Затоа сум изненаден кога ги гледам овие млади луѓе како викаат ‘За дом спремни’. Но, на крајот на краиштата, тоа не е нивен проблем, тоа е проблемот на нивното образование. Тие очигледно не добиле никакво образование во училиште, не знам зошто, можеби за да не бидат оптоварени“, рече тој.

Тој потсети дека во Слобоштина, во Пожешката долина, на околу 50 километри од неговата родна Ораховица, усташките трупи масакрирале и убиле 1.362 луѓе, вклучувајќи 954 жени и 142 деца, и над 260 мештани, од 12 до 20 август 1942 година. Тој нагласи дека ова е ужасен злостор за кој младите треба да знаат.

„Јасеновац е најголемото злосторство“

„Треба да знаеме и дека Јасеновац е најголемото злосторство што се случило во нашата земја. На некаков начин тој се загуби – се случи, но не треба да зборуваме за тоа. Но, злосторствата треба да се споменуваат, за да не се случат повторно! Но, за жал, нашето училиште не е ориентирано на тој начин“, тврди Месиќ.

Поранешниот претседател рече дека денес има многу искривени тези што се промовираат или од незнаење или со намера да се искриви историјата. Тој додава дека помладите генерации треба да знаат повеќе за вредностите на партизанските победи во Хрватска.

„Партизаните ја ослободија Хрватска во овие граници што ги имаме денес, ни милиметар повеќе, ни милиметар помалку, а бранителите потоа ги бранеа овие граници во Татковинската војна. Но, денес се споменуваат само бранителите, но почекајте, што бранеа тие? Па, што обезбедија партизаните! Тоа е заборавено во нашата земја и улогата на партизаните во создавањето на денешна Хрватска постојано се негира“, истакнува тој.

Во текот на 1970-те, за време на владеењето на Јосип Броз Тито, Месиќ помина една година во затвор во Стара Градишка поради учество во движењето за хрватска еднаквост во тогашна Југославија. Тој рече дека бил во затвор затоа што сакал „малку повеќе демократија, малку повеќе граѓански слободи и малку повеќе воздух, да се поврземе со светот, со Европа“.

Тој исто така тврдеше дека Југославија од полуземјоделска земја се претворила во развиена индустриска земја и дека поранешната држава била „центар за собирање на половина свет“. „И на пример, мојата наследничка, Колинда Грабар-Китаровиќ, еднаш рече дека не сме имале повеќе видови јогурт, а таа отиде во Америка да студира со југословенски пасош.

Таа исто така рече дека оние што сакаа малку повеќе слобода отидоа во Аргентина – во Аргентина? Дали ќе барате демократија во Аргентина? Вистината е дека многумина отидоа во Аргентина затоа што се плашеа да останат во Хрватска по војната“, рече тој.

Зборувајќи за основањето на ХДЗ, тој потсети дека бил генерален секретар на партијата, а Фрањо Туѓман нејзин претседател. „Затоа кога ми кажуваат дека вие сте основач на ХДЗ, велам – нема човек без дамка во неговата биографија“, рече тој. Иако бил сведок на бројни војни и политички превирања во текот на целиот свој живот, денес со особена загриженост ја набљудува ситуацијата во светот.

Тој верува дека дипломатијата, разумот и мирот се „единствениот начин човештвото да избегне повторување на трагичните поглавја од историјата“. „Ќе бидам искрен со вас, денес нема лидери во Европа. Се зборува само за тоа што ќе направи Америка и тие ги следат стапките на американската политика. Кои се лидерите во Европа денес? Нема ниту еден Черчил, ниту еден Палме, ниту еден Аденауер и ниту еден Де Гол кои биле лидери во вистинска смисла.

И Ангела Меркел, поранешната германска канцеларка, беше лидер, и кога се сеќавам што кажа, гледам дека таа беше апсолутно во право. Ништо не може да се реши со војна, само со дипломатија. И таа беше свесна за тоа“, рече тој.

За Украина и Крим

За „Нови лист“, тој конкретно се осврна на историскиот контекст на односите меѓу Русија и Украина, вклучително и прашањето за Крим, кое, вели тој, светот денес го гледа со малку историско разбирање и премногу политичка страст.

„Крим беше населен од кримски Татари, потоа беше освоен од Османлиите. Потоа царицата Катерина II го анектираше кон Русија. Подоцна, на чело на Советскиот Сојуз дојде Никита Сергеевич Хрушчов, кој со својот потпис го префрли Крим од Русија на Украина, а сега целиот свет се бори со сите сили за да го спроведе потписот на Никита Сергеевич Хрушчов, што е малку смешно.

Во Украина, на Русија не смееше да ја премине границата, таа војна не беше дозволена. Но, треба да се запомни дека дел од Украина е населен со Руси и тие бараа автономија за тие покраини, што на крајот беше договорено во Минск. Сепак, некој очигледно не сакаше да заврши мирно и на крајот заврши со милиони жртви. Не беше дозволено да заврши вака, работите секогаш можат да се решат дипломатски, секогаш“, тврди Месиќ. (Независен)