Неуспехот во „целосното соочување“ со воените злосторства и со основните причини за конфликтот во 1990-те продолжува да има катастрофални последици за почитувањето на човековите права, владеењето на правото и социјалната кохезија во земјите од поранешна Југославија, се вели во извештајот на Советот на Европа објавен во четврток.
„Времето истекува да се постигне ефективна правда, компензација и вистина за жртвите“, вели во извештајот Дуња Мијатовиќ, комесар за човекови права на Советот на Европа.
„Значајното назадување во процесот на справување со минатото се совпаѓа со негативните трендови во областа на човековите права“, додаде таа, наведувајќи го пред сè говорот на омраза. „Тоа на крајот го загрозува тешко стекнатиот мир“.
Во својот извештај, комесарката ги испитува недовршените судски процеси и обврски во однос на справувањето со минатото.
„Кривичното гонење за воени злосторства, потрагата по исчезнати лица и обезбедувањето компензација на жртвите неодамна забави или стагнираше главно поради недостаток на политичка волја“, вели Мијатовиќ.
Додава дека пропаднале и другите клучни мерки, како што се формирање комисии за вистина и помирување, проверка на јавните функционери, справување со основните причини за насилното минато и инклузивна меморијализација.
Исто така, ги истакнува негативните трендови кои ги поткопале обидите за справување со минатото и дава препораки како да се даде нов поттик на процесите на транзициската правда за да се создаде иднина каде што конфликтот е помалку веројатен.
Комесарката нагласува дека „етно-националистичкиот дискурс“ што „засили“ во регионот, заедно со зголемувањето на негирањето на воените злосторства и глорификацијата на воените злосторници, сериозно ги попречува напорите за помирување и загрозување на мирот.
Таа ги прозва медиумите, верските водачи и јавните личности за ширење на овие „штетни наративи“, предупредувајќи на нивната одговорност да ги сменат овие негативни трендови.
„Наративите и дејствијата кои предизвикуваат поделби и омраза станаа општа политичка стратегија, вклучително и околу изборите, и опасно ги поткопуваат напорите да се спречи повторување на насилството“, наведува Мијатовиќ.
Нагласувајќи ја клучната важност на регионалната соработка во овој контекст, комесарката ги повикува државите во регионот да ги оживеат напорите во справувањето со минатото кон правда и помирување со пристап ориентиран кон жртвите и нулта толеранција за негирање геноцид и поттикнување омраза кон другите етнички групи.
Меѓугенерациската димензија на справување со минатото е важна, вели Мијатовиќ, и вклучува младинско ангажирање, интегрирано образование, часови по историја и меморијален центар заснован на човековите права.
„Од клучно значење е да се зајакне политичката и финансиската поддршка за силно и издржливо граѓанско општество кое работи на транзициската правда. Граѓанското општество во моментов е најдобрата надеж за подобра иднина заснована на човековите права и владеењето на правото“, заклучува комесаркта за човекови права на Советот на Европа.