Специјалниот претставник на Европската унија (ЕУ) за дијалог Мирослав Лајчак и американскиот пратеник за Западен Балкан Габриел Ескобар денеска и утре ќе престојуваат во Белград и Приштина. Како што беше речено, главната цел на заедничката посета е да се смират тензиите на северот на Косово и Метохија.
Тензиите на северот ескалираа на почетокот на неделата, прво со упадот на припадниците на косовската полиција во општинските згради на север, а потоа и поради протестите на Србите од северот на Косово и Метохија кои не прифаќаат новоизбраните градоначалници на четири општини кои беа избрани по вонредните локални избори, одржани на 23 април, на кои излегоа помалку од четири отсто од гласачите.
Што може да донесе новата мисија на Ескобар и Лајчак? Што ќе бараат во Приштина, повеќе или помалку може да се дефинира преку трите барања што Америка ги постави пред Албин Курти – повлекување на нелегитимно избраните градоначалници, отстранување на косовската полиција од зградите на четири општини и работа на формирање на ЗСО.
Дури и ако Курти ги исполни сите три барања, процесот би се вратил на позицијата од пред десет дена, пред насилното влегување на приштинската администрација во четирите српски општини. Последниот развој на ситуацијата навестува нови избори во четири општини на северот на Косово, но, според аналитичарите, во плановите на Западот има и сосема нова опција – избори на сите нивоа во Косово, со цел да се продолжи дијалогот со сосема нови играчи од приштинската страна.
Ескобар во интервју за Би-Би-Си, пред да пристигне на Балканот, јасно го апострофираше премиерот на Приштина Аљбин Курти како генератор на нови немири на Косово.
– Му дадовме многу сигнали, да ги повлече градоначалниците од општинските згради, да ја отстрани косовската полиција од зградите и потоа итно да влезе во процедура за формирање Заедница на српски општини, рече Ескобар и додаде:
– Курти вети дека градоначалниците на северот ќе имаат само технички овластувања додека не се најде решение услугите на граѓаните да бидат функционални, но тоа се претвори во конфликт меѓу оние кои не сакаа новите градоначалници да стапат на функција и оние кој инсистираше градоначалниците да се во тие општини од симболични причини. Оваа ескалација делумно е резултат на немањето волја кај косовската страна да ја слуша меѓународната заедница. Ова предизвика непотребна тензија.
Значи, јасно е што ќе бараат Ескобар и Лајчак од Приштина, а нешто помалку е јасно какви барања ќе се постават во Белград.
Ако се суди според изјавата на специјалниот советник во американскиот Стејт департмент, Дерек Шол, тие барања ќе се сведат на контрола на косовските Срби.
– Го охрабрив претседателот на Србија, Александар Вучиќ, да ги повика косовските Срби да се смират, да преземат чекори за смирување на кризата на северот на Косово и да се вратат на патот на нормализација и конструктивен ангажман во дијалогот воден од ЕУ – напиша Шоле на Твитер.
Важен дел од мисијата на Ескобар и Лајчак би можеле да бидат дискусиите за имплементација на планот од 8 точки, кој, според се уште непотврдени информации, бил договорен на самитот во Кишињев, за време на разговорот меѓу лидерите на петтите земји и ЕУ со Вучиќ и Вјосa Османи.
Тој план предвидува итна деескалација на конфликтот, повлекување на градоначалникот, нови избори во четири српски општини на северот на Косово на крајот на летото и натамошно спроведување на Охридскиот договор.