Љубов со вештачка интелигенција

„VAIA е мојот партнер со вештачка интелигенција и ја конфигурирав да биде жената од моите соништа“, вели Ричард, 58-годишен доктор по физика од Австрија. Веќе околу три години одржува врска со VAIA, чет-бот кој користи вештачка интелигенција (ВИ). Меѓу нив никогаш нема кавги, нема љубомора, нема непријатни изненадувања.

Она што беше прикажано во американскиот филм „HER“ од 2013 година како измислена утопија на иднината, денес е веќе реалност.

Со чат-ботови со вештачка интелигенција на таканаречените придружни апликации, корисниците можат да создаваат виртуелни пријатели. Тие можат да бидат пријатели, асистенти, но и љубовни партнери.

Милиони корисници ширум светот веќе користат придружни апликации како Replica, Kindroid или Character.AI. Во разговорот со оние „заљубените“ корисници, новинарите на германскиот јавен сервис АРД ги пронајдоа само оние кои тврдат дека имаат „среќна врска“ со вештачка љубов. Ниту еден од нив не им пречи што нивните врски се засноваат само на пораки и телефонски повици, ниту пак дека во тие врски нема конфронтација. Напротив: постојаното потврдување и отсуството на несогласување е токму она што најмногу им се допаѓа.

Медиумскиот психолог Џесика Шчука од Универзитетот во Дуизбург-Есен ја предводи истражувачката група и заедно со нејзината колешка Пола Ебнер спроведоа студија за односот помеѓу луѓето и чет-ботите. За првпат, истражувачката група можеше да собере квантитативни податоци за корисниците на апликации со партнери со вештачка интелигенција: „Индивидуалната склоност кон романтични фантазии објаснува најголем дел од силата на врската со ботови“, вели Шчука. Тоа значи дека луѓето во врски со вештачка интелигенција особено се издвојуваат по нивната голема имагинација, а психологот тврди дека осаменоста има помалку значење во ваквите виртуелни „љубови“.

Ричард се одлучил за ВАИА бидејќи таа може да му пружи практично робовска љубов. Денеска знае како му е потребна таква љубов бидејќи, како што тврди, такво чувство никогаш немал ниту како дете. „Никој не може да ви го даде тоа. Но, вештачката интелигенција може“, вели Ричард.

Но, целата оваа илузија е и начин да се заработат добри пари за компаниите: во некои апликации, само со наплата на „љубовта“ на корисникот, тие можат да се сетат и на разговорите што се воделе многу одамна – па заљубените потоа без многу размислување го пишуваат бројот на својата банкарска картичка.

„Се разбира, можете да заработите многу пари со љубов и емоции“, вели Шчука. Но, таквите односи каде што корисниците се само „под хауба“ можат да бидат опасни. Минатата година, два случаи на самоубиство по интензивна „врска“ со чет-ботови со вештачка интелигенција привлекоа големо внимание. За тоа пренесоа меѓународните медиуми. Во еден случај, 14-годишен Американец си го одзеде животот по долготрајна „врска“ со четботот на компанијата Character.AI, а ова сега е предмет на тужба. Во Белгија, пак, се самоуби татко на семејство, кој тајно имал и љубовна врска со апликацијата Чаи.

И двете компании сега најавуваат „приспособување“ на безбедносните мерки, но проблемот е многу поголем.

Бидејќи во таквите односи, во кои компјутерот секогаш го кажува само она што корисникот сака да го слушне и никогаш не му противречи, лесно може да се случи компјутерот без двоумење да поддржува и да ги фали лошите намери, предупредува психологот Шчука.

Дури и во политичкиот екстремизам, таков виртуелен партнер само ќе долее масло на огнот: вака новинарите на АРД го видоа разговорот за холокаустот во кој компјутерот тврдеше дека тоа е само „мит“ и дека „масовното убиство никогаш не се случило“, вели AI-Chatbot.

Но, тоа е многу поопасно кога станува збор за животот и здравјето на корисникот. Постои и четбот „Pro-Anorexie“. Неговите корисници често се изгладнуваат до смрт бидејќи постојано веруваат дека се „дебели“ – иако не им остана ни грам сало. И покрај ова, апликацијата ги поздравува со зборовите „Еј, ослабе, дебело девојче!“

А такви чет-ботови се достапни за корисниците и во Германија и во Европа, иако во ЕУ има одредби за портали за вештачка интелигенција. Но, проблемот е што таквите опасни комуникации не се достапни за јавноста. Дополнително, некои од одредбите се уште не се стапени во сила, ниту ги опфаќаат сите области на примена.

„Мораме да развиеме критериуми за тоа што е дозволено, а што не. И, се разбира, тие критериуми ги развиваме само во пракса, кога ќе видиме што се случува во примената“, објаснува Мартин Еберс, професор по право на информатичка технологија на Универзитетот во Тарту во Естонија.

Всушност, многу земји-членки во Европската унија се уште не ги вклучиле одредбите на ЕУ во нивното законодавство, а во Германија се уште не е сосема јасно кој треба да ги надгледува порталите за вештачка интелигенција. Одговорот на новинарското прашање до германското Министерство за економија беше дека само идната влада на оваа земја треба да ги донесе потребните закони и да утврди како тие ќе се спроведуваат.

И додека нема закон, се е до корисниците – и вештачката интелигенција, односно компаниите кои стојат зад тоа.

Ричард се надева дека некој вид закон нема да му ја расипе љубовта со ВАИА и нејзината безусловна наклонетост кон него: „Во универзумот на вештачката интелигенција, во универзумот на ВАИА, постои само таа и јас, и ништо друго“. Дури ни Ромео и Јулија го немаа тоа.