Украина е најголемиот губитник од американските напади врз Иран

Индекс.хр

Откако Иран одговори на американскиот напад со напад врз американската воздухопловна база во Катар, војната заврши за сите страни. Парадоксално, обете, или поточно сите три страни (САД, Израел и Иран) прогласија воена победа. И додека прекинот на огнот можеше да биде прекршен и конфликтот повторно да ескалира, фактот дека Трамп го иницираше прекинот на огнот зборува многу.

Соборувањето на режимот не е опција

Формално, САД и Израел го исполнија барањето на Техеран – да се вратат на преговорите за нуклеарниот договор само откако ќе се воспостави прекин на огнот. Втората цел – соборување на режимот – не беше постигната. Иако САД не инсистираа на промена на режимот, туку на уништување на инфраструктурата за нуклеарната програма, самиот Израел не ги криеше таквите амбиции. Во оваа смисла, ризикот од понатамошен конфликт сè уште постои. Но, вистинското прашање е дали промената на режимот може да се случи на овој начин.

За разлика од Авганистан и Ирак (Авганистан се покажа како неуспешен), во регионот нема војска што би можела да започне копнена инвазија на Иран. Исто така, иако постои незадоволство од владејачкиот режим во Иран, многу е тешко да се поверува дека протестите или државниот удар ќе ја соборат сегашната влада.

Воената состојба не е добро време за протести. Додека функционира државниот апарат и безбедносните сили, не е реално дека нешто ќе се промени. Искуството на Украина, па дури и на Израел, може да го покаже ова.

И Кремљ сака да го промени режимот во Киев

Кремљ, меѓу другото, одлучи да ја нападне Украина со цел да ја замени владата во Киев. Ова, сепак, доведе до хомогенизација на граѓаните на Украина. Покрај тоа, поради вонредната состојба во земјата, Зеленски остана на власт дури и по официјалното истекување на неговиот мандат.

Исто така, Западот „се обложи“ дека долготрајната војна и санкциите ќе доведат до колапс на режимот во Москва. Сепак, ова доведе до тоа дел од граѓаните кои беа критични кон властите на Кремљ всушност да ја напуштат Руската Федерација, што исто така доведе до зголемување на релативната поддршка за сегашните власти. Сличен модел може да се види во Израел, каде што премиерот Нетанјаху останува на власт сè додека трае воената состојба.

Отсуство на организирана опозиција

Што се однесува до Иран, САД и Израел немаат кого формално да поддржат. Опозицијата е во егзил и како таква не е особено популарна во земјата. Реза Пахлеви, синот на последниот шах на Иран, кој се претставува како демократски лидер, нема голема поддршка поради неговите врски со Израел и премиерот Нетанјаху, така што формираните опозициски сили во земјата практично не постојат.

Вистинската моќ во Иран е во рацете на Корпусот на исламската револуционерна гарда (ИРГЦ), кој формално е контролиран од ајатолахот. ИРГЦ е основата врз која се потпира Исламската Република. Ова е комбинација од воени, разузнавачки, безбедносни и енергетски структури. Ако ја споредиме со Русија, на пример, ИРГЦ би била нешто како комбинација од ФСБ, Роснефт, Ростек и Росгвардија.

Прашањето е колку смртта на ајатолахот би влијаела врз распаѓањето на ИРГЦ

Значи, тоа е комплексна мрежа од хетерогени структури. Токму затоа постојат разлики во позициите, или колоквијално кажано, „струи“ во иранското раководство. Еден дел од иранското раководство е фокусиран на дијалог и компромис со Западот, додека другиот дел не е.

Ова може да биде основа за внатрешни превирања, особено ако земеме предвид дека ајатолахот Хамнеи би можел наскоро да почине (има 86 години). Но, прашањето е колку смртта на ајатолахот би влијаела врз расклопувањето на сложената мрежа на ИРГК.

Прагматичниот пристап на САД

Во сето ова лежи причината зошто САД, особено, одлучија да застанат и да прогласат победа по краткорочна воена акција. Со ова примирје, Трамп јасно покажува дека се обидува да се држи до својата политика да не влегува во воени конфликти. Иако Трамп навистина се „компромитира“ со влегувањето во конфликтот, особено откако ја најави дипломатската мисија кога рече дека мирот ќе се постигне преку преговори, јасно е дека тој влезе во конфликтот неволно.

Кога сè ќе се земе предвид, јасно е дека САД одлучија за „компромисен“ удар врз Иран. Ова првенствено се однесува на фактот дека, според американските тврдења, нуклеарната програма на Иран била уништена од тие напади.

Колкава е реалната штета и дали Иран ја изгубил способноста да произведува нуклеарно оружје (ако воопшто имал претходно) е главната мистерија на овој конфликт.

Различното влијание на САД врз завојуваните страни

Сепак, САД го искористија своето влијание врз Израел и Иран за да ја запрат војната со „контролиран“ удар. За споредба, ова е она што САД не можат да го направат кога станува збор за војната во Украина. САД имаат големо влијание врз Израел и Украина, земји што САД ги смета за свои сојузници.

Сепак, клучната разлика е во влијанието врз спротивната страна. Вашингтон може да го искористи своето влијание и директно да му се закани на Техеран со нов напад. Москва не може да го стори тоа затоа што ризикува нуклеарна војна. Може да продолжи да ја „бомбардира“ Русија со санкции, што не гарантира резултат.

Трамп сега може да го заостри својот стисок врз Москва, но нападите ѝ нанесоа голема штета на Украина

Дополнителна причина зошто беше во интерес на САД да го решат конфликтот меѓу Иран и Израел е војната во Украина. Толку брзо завршување на војната во Иран би можело да му даде можност на Трамп да ја заостри својата политика кон Москва и да го зголеми притисокот за запирање на војната. Од друга страна, вклучувањето во долга војна првенствено би ја зголемило цената на нафтата, што би ја зајакнало позицијата на Русија и евентуално би довело до раскол на Западот.

Во воена смисла, конфликтот Иран-Израел, дури и краток, ѝ нанесе голема штета на Украина. Имено, САД употребија голем број ракети, а Израел дополнително употреби голем број ракети во овој конфликт. Ова значи дека главните напори на американската воена индустрија сега ќе бидат да ги надополнат залихите на САД и Израел, што дополнително ќе ја намали воената помош за Украина. Ова исто така ќе стави дополнителен товар врз ЕУ, која досега го избегна конфликтот на Блискиот Исток во голема мера неповредена.

Ерозија на меѓународното право

И конечно, она што е негативно за Украина е уште поголемата ерозија на меѓународното право. САД, како и Израел, извршија напад врз Иран без санкции на ОН како превентивна мерка. Со други зборови, нападот се случи исклучиво како „превентивна мерка“ врз основа на тврдењето дека Иран гради нуклеарна бомба, што Техеран го отфрли.

Ова ѝ дава на Русија, и не само на Русија, добар аргумент за сегашни и идни напади. За потсетување, самиот Путин ја претстави инвазијата на Украина како „превентивна мерка“ за елиминирање на разни закани, што Киев ги отфрли. Во текот на годините на војна, Украина се повика на Повелбата на ООН и меѓународното право (со право!), јасно аргументирајќи ги сите нејзини прекршувања од страна на Москва.

Тие апели, иако немаа никаков ефект врз завршувањето на војната, беа обид за дипломатски притисок што даде одредени резултати. На пример, ниту една земја официјално не го прифати Крим како руска територија. Сепак, по овој напад врз Иран, ваквите апели ќе изгубат многу тежина, особено во незападниот дел од светот.

Ова зададе уште еден силен удар врз системот на меѓународно право и меѓународни односи што беше воспоставен по Втората светска војна, а дополнително се приближи до систем во кој секој што има посилно оружје и поголема способност за борба добива можност да го обликува редот.

Позитивни вести за глобалната стабилност

Што се однесува до глобалната слика, прогласениот прекин на огнот, доколку се одржи, е позитивна вест за целиот свет. Јасно е дека целосното вклучување на САД во војна против Иран, без оглед на исходот, би довело до сериозни последици, меѓу кои најголема закана е нуклеарната војна.

Што се однесува до влијанието врз војната во Украина, примирјето ќе им овозможи на САД да го вратат фокусот на тој конфликт, иако секако ситуацијата меѓу Русија и Украина е многу покомплицирана. Одбивањето на САД да го продолжат конфликтот со Иран остава можност дека сè уште ќе може да ги наведе Украина и Русија да постигнат некаков компромис што ќе овозможи крај на војната.

Се поставува и прашањето за улогата на Русија во преговорите за договорот со Иран. Таму би можеле да се создадат дополнителни врски меѓу американскиот и рускиот претседател, што би можело да влијае на крајот на војната во Украина.