Трамп: Мора да го имаме Гренланд за безбедноста на САД

Доналд Трамп предизвика нов спор со Данска откако назначи специјален претставник за Гренланд, огромниот арктички остров за кој рече дека сака да го анектира.

Како одговор на прашање од Би-Би-Си за новата улога на Џеф Ландри, републиканскиот гувернер на Луизијана, Трамп рече дека на САД им е потребен Гренланд за „национална заштита“ и дека „ние мора да го имаме“.

Ландри, рече тој, ќе „ја предводи акцијата“ како специјален претставник за Гренланд, полуавтономен дел од Кралството Данска.

Овој потег го налути Копенхаген, кој рече дека ќе го повика американскиот амбасадор за „објаснување“. Премиерот на Гренланд рече дека островот мора „да одлучи за сопствената иднина“ и дека неговиот „територијален интегритет мора да се почитува“.

Гувернерот Ландри во објава на X рече дека е чест да служи на „волонтерска позиција за да го направи Гренланд дел од САД“.

Откако се врати во Белата куќа во јануари, Трамп го обнови својот долгогодишен интерес за Гренланд, наведувајќи ја неговата стратешка локација и минерално богатство.

Тој одби да ја исклучи употребата на сила за да обезбеди контрола врз островот, став што ја шокираше Данска, сојузник на НАТО кој традиционално уживаше блиски односи со Вашингтон.

„Ќе мора да го решиме тоа“, додаде Трамп. „Ни треба Гренланд за национална безбедност, а не за минерали.“

Трамп конкретно ги спомена кинеските и руските бродови како потенцијални закани во блиските мориња.

Министерот за надворешни работи на Данска, Ларс Локе Расмусен, го опиша назначувањето на Ландри како „длабоко вознемирувачко“ и го предупреди Вашингтон да го почитува данскиот суверенитет.

Тој за данската телевизија ТВ2 изјави: „Додека имаме кралство кое се состои од Данска, Фарските Острови и Гренланд, не можеме да прифатиме дејствија што го поткопуваат нашиот територијален интегритет“.

Премиерот на Гренланд, Јенс-Фредерик Нилсен, рече дека територијата е подготвена да соработува со САД и други земји, но само врз основа на меѓусебно почитување.

Тој рече: „Назначувањето на специјален пратеник не менува ништо за нас. Ние сами одлучуваме за нашата иднина. Гренланд им припаѓа на жителите на Гренланд, а територијалниот интегритет мора да се почитува“.

Претседателката на Комисијата на ЕУ, Урсула фон дер Лајен, во објава на X изјави дека ЕУ е „во целосна солидарност со Данска и народот на Гренланд“.

Пишувајќи претходно на социјалните мрежи, американскиот претседател рече дека Ландри разбира колку „Гренланд е суштински за нашата национална безбедност“ и дека ќе ги унапреди интересите на САД.

Значењето на ова назначување е и претпоставката на САД дека Гренланд е одделен од Данска и тврдењето на новоназначениот дека ќе му помогне на островот да стане дел од САД.

Пратениците се неформални назначувања и за разлика од официјалните дипломати, не мора да бидат одобрени од земјата домаќин. Ова назначување покажува дека амбицијата на Трамп да го контролира Гренланд останува непроменета.

Трамп се обиде да го купи Гренланд за време на неговиот прв претседателски мандат. И Данска и владата на Гренланд го отфрлија предлогот од 2019 година, велејќи: „Гренланд не е на продажба“.

Гренланд, дом на околу 57.000 луѓе, има широка самоуправа од 1979 година, иако одбраната и надворешната политика остануваат во дански раце. Додека повеќето жители на Гренланд се за евентуална независност од Данска, анкетите на јавното мислење покажуваат огромно противење на тоа да стане дел од САД.