Србија наскоро ќе го испрати својот прв сателит во вселената. Со тоа таа ќе стане една од 106 земји во светот кои веќе имаат вселенски програми. Лансирањето на сателитот, наречен – Мозаик во вселената е планирано за крајот на 2025 или почетокот на 2026 година, со идеја да остане во земјината орбита помеѓу две и три години, објави белградска Политика.
Задачата на првиот српски сателит ќе биде набљудувањето на Сонцето во доменот на Х-зраците, што е невозможно од Земјата, бидејќи атмосферата, за среќа на човештвото, ги блокира рендгенските зраци, но, Мозаик има уште неколку мисии. Како што истакна за „Политика“ д-р Милан Стојановиќ, проект менаџер и научен соработник на Астрономската опсерваторија во Белград, на сателитот ќе има и мала камера која оддалеку ќе ја снима Србија.
„Иако има снимки со поголема резолуција од Google или некои други сателити, тие не ни се секогаш достапни. Така еднаш дневно ќе добиваме слики од нашата земја, но и подобро совладување на оваа технологија“, објаснува Стојановиќ.
Според него, споредната цел на мисијата е да се научат и совладаат сите техники: од набавка на компоненти, до самото лансирање на сателити во вселената, за подоцна да работиме на изградба и испраќање на поголеми авиони. Како што вели нашиот соговорник, „Мозаик“ спаѓа во класата на мали сателити познати како „КјубСат“, со димензии 10х10х10 сантиметри, кои во разговорно се нарекуваат и коцка или наносателити, бидејќи се состојат од три коцки, кои можат да се спојат во една целина.
Стојановиќ вели дека државата планира да купи готов спектрометар за проучување на Сонцето, но некои делови ќе бидат направени во Србија. Следниот чекор би бил сето тоа да се спои сето тоа во една единица и да се тестира дека е подготвена за температурите во вселената. „Мораме да ги поминеме сите можни тестови пропишани по светски стандарди“, посочува тој.
Дури потоа ќе може да биде лансиран сателитот, со помош на некои од земјите кои ги обезбедуваат овие услуги. Дали ќе биде Америка, Русија, Кина или членка на ЕУ, најдобрата понуда ќе одреди, изјави Стојановиќ/
„Тој период е значаен бидејќи сакаме да го набљудуваме Сонцето, а тоа приближно тогаш треба да ја достигне својата максимална активност во редовниот единаесетгодишен циклус. Значи, сакаме да го следиме тој максимум и фазата по него, кога има пад, бидејќи тогаш може да се добијат најмногу резултати. Но, не зависи се од нас, туку и од давателот на услугата“, вели Стојановиќ.
Во овој проект, кој започна пред околу две години, покрај Астрономската опсерваторија, вклучени се и Машинскиот, математичкиот и електротехничкиот факултет во Белград, како и Институтот „Михајло Пупин“ во Белград.
Според Стојановиќ тим од десет луѓе работат на проектот за прв српски сателит во вселената, од кои еден од неговите колеги претходно работел како главен инженер во Европската вселенска агенција, а на домашниот тим му се придружил откако таму му завршил работниот век. Во српскиот тим тој работи целосно доброволно.
„Работеше на многу поголеми сателити од овој на кој работиме сега“, вели Милан Стојановиќ, не сакајќи да именува колега, бидејќи не би било фер да се издвои некого од остатокот од тимот.
Најголемата поддршка, како што заклучува, проектот на има од српското Министерство за наука, технолошки развој и иновации, кое во најголема мера го финансира проектот, но проект менаџерот на Мозаик наведува и тоа дека не недостига поддршка од некои српската дијаспора, кои секогаш можат да ги контактираат и да побараат совет. „Имаме колеги кои излегле во светот да работат во големи астрономски центри и можеме да се консултираме со нив“, истакнува Стојановиќ.