Поранешниот градоначалник на Мексико Сити е фаворит на денешните избори, кои речиси сигурно ќе и ја дадат на земјата првата жена претседател – извонредно достигнување во земја позната по својата патријархална култура и високите стапки на родово базирано насилство, каде што околу 10 жени се убиваат секој ден.
Шејнбаум јава на бранот на популарност со поддршка на нејзиниот долгогодишен сојузник, мексиканскиот претседател Андрес Мануел Лопез Обрадор и неговата левичарска партија Морено.
Зад неа во анкетите е поранешниот сенатор Ксочити Галвез, од конзервативната партија ПАН, која претставува коалиција на опозициски партии.
Но, она што треба да се слави како револуционерни избори е во сенка на најкрвавата изборна кампања во историјата на Мексико и континуираното високо ниво на насилство низ целата земја.
Најмалку 34 политичари и кандидати за пратеници се убиени од јуни 2023 година додека бандите се обидуваат да влијаат врз оние кои доаѓаат на власт, се вели во извештајот на истражувачката група Laboratorio Electoral, кој исто така откри стотици напади врз кандидати и луѓе поврзани со тековниот изборен процес.
И додека стапката на убиства во Мексико се намали меѓу 2019 и 2022 година, во апсолутна вредност, земјата сè уште е со историски висока стапка на убиства, со околу 30.000 луѓе убиени секоја година, велат експертите.
Најголемиот предизвик за идниот претседател ќе биде да ги убеди гласачите дека таа може да стави крај на речиси сигурната „неказнување“ во Мексико: Околу 95 отсто од сите злосторства низ земјата остануваат нерешени до 2022 година, според истражувачкиот центар Мексико Евалуа.
„Мексико е земја во која повеќе од девет од 10 злосторства извршени против населението остануваат неказнети“, изјави Стефани Бруер, директорка на Канцеларијата за Латинска Америка (WOLA) на Мексико, поради недостаток на верба во истрагите, што можеби е многу добро основана“.
Мексико е светски лидер кога станува збор за родовата еднаквост на избраните функции, што беше зацврстено со уставната реформа во 2019 година. Тоа надминува многу земји во однос на застапеноста на жените во парламентот.
Сепак, Мексико останува опасно место за жените, со неверојатна стапка на фемицид. Најновите податоци од Мексиканскиот национален институт за статистика и географија открија дека најмалку 11.852 фемициди биле регистрирани во првите три години од претседателствувањето на Лопез Обрадор – повеќе од 7.439 пријавени во истиот период од претседателствувањето на Енрике Пења Нието (2012-2018).
Бидејќи безбедноста е главната грижа за гласачите, и Шајнбаум и Галвез останаа во голема мера резервирани за нивните предлози. Ниту еден не го отфрли приближно дведеценискиот пристап за потпирање на вооружените сили за борба против организираниот криминал – што се совпадна со историски високите нивоа на убиства.
Шејнбаум, поранешен научник за климата, вети дека ќе ја продолжи политиката на нејзиниот претходник. Таа го истакна своето досие како градоначалник на Мексико Сити, а нејзиниот тим укажа на подобрените полициски услови и подобро собирање разузнавачки информации за криминалните мрежи.
Галвез го критикуваше неконфронтирачкиот пристап на Лопез Обрадор кон картелите. Таа предложи зголемување на бројот на полицајци во областите каде насилството е најизразено и изградба на нов затвор со високо обезбедување.
„Во 2018 година, милиони Мексиканци гласаа за промени со надеж, но вистината е дека тоа не се случи“, рече Галвез за време на претседателската дебата во април, критикувајќи го пристапот на актуелниот претседател во борбата против организираниот криминал.
Двајцата кандидати зборуваа за потребата од зајакнување на полициските и граѓанските институции и подобро користење на разузнавањето и координацијата.