Почина папата Франциск

Папата Франциско, понтифот кој го почитуваат милиони католици ширум светот, чија популарна привлечност достигна многу подалеку од неговото глобално собрание, почина на 88-годишна возраст.

Кардиналот Кевин Фарел, ватиканскиот камерленго, рече: „Во 7,35 утринава, бискупот од Рим, Франциско, се врати во домот на Отецот. Целиот негов живот беше посветен на службата на Господ и на неговата црква“.

Франциско, кој страдаше од хронично белодробно заболување и му беше отстранет дел од едното белодробно крило како млад човек, беше примен во болницата „Џемели“ на 14 февруари поради респираторна криза која прерасна во двојна пневмонија. Таму помина 38 дена, што е најдолгата хоспитализација во неговото 12-годишно папство.

Сакан од многу католици поради неговата понизност, Френциско минатата година ги поедностави обредите за папските погреби и претходно рече дека веќе го планирал својот гроб во базиликата Санта Марија Маџоре во населбата Ескилино во Рим, каде што одел да се моли пред и по патувањата во странство. Папите обично се закопуваат со многу помпа во пештерите под базиликата Свети Петар во Ватикан.

Франциско, кој беше роден како Хорхе Марио Бергољо во Буенос Аирес, Аргентина, во 1936 година, беше избран за папа во март 2013 година. На своето прво појавување во медиумите, тој ја изрази својата желба за „сиромашна црква и црква за сиромашните“.

Тој го фокусираше папското внимание на сиромаштијата и нееднаквоста, нарекувајќи го неограничениот капитализам „ѓубриво на ѓаволот“. Две години од неговото папство, тој издаде енциклика од 180 страници за животната средина, барајќи од најбогатите нации во светот да го платат својот „голем социјален долг“ кон сиромашните. Климатските промени претставуваат „еден од главните предизвици со кои се соочува човештвото во наше време“, изјави папата.

Тој повика на сочувство и великодушност кон бегалците, велејќи дека тие не треба да се третираат како „пиони на шаховската табла на човештвото“. По посетата на грчкиот остров Лезбос, тој им понуди засолниште на 12 Сиријци во Ватикан. Затворениците и жртвите на современото ропство и трговија со луѓе беа истакнати и во неговите чести апели за милост и социјално дејствување. За време на неговиот неодамнешен период во болница, тој ги одржуваше телефонските повици до црквата на Светото семејство во Газа, ноќна рутина од 9 октомври 2023 година.

Едно од најголемите прашања со кои Фрaнциско мораше да се соочи беше она со сексуалната злоупотреба на свештениците и црковното прикривање на злосторствата извршени од свештеници и бискупи. Во првите неколку години од неговото папство, додека бран по бран скандали ја зафати црквата, Франциско беше обвинет од преживеаните и другите дека не ги разбирал размерите на кризата и итната потреба за проактивно искоренување на злоупотребата и нејзиното прикривање.

Во 2019 година, Франциско повика бискупи од целиот свет во Рим за да разговараат за кризата, а подоцна издаде указ со кој се бара од свештениците и калуѓерките да пријават сексуална злоупотреба и нејзиното прикривање на црковните власти и гарантирајќи заштита на свиркачите. Тоа беше значаен потег кон тоа црквата да ја преземе одговорноста за скандалите и отиде многу подалеку од неговите претходници.

Исто така, за време на неговиот мандат како поглавар на католичката црква, Франциско зборуваше за повторените акти на тероризам и прогон. Тој сакаше да нагласи дека насилството нема улога во вистинското практикување на религијата и дека луѓето не треба да ги поврзуваат терористичките акти со исламот. „Мислам дека не е правилно исламот да се идентификува со насилство“, рече тој по убиството на католички свештеник во Франција во 2016 година. „Мислам дека во речиси сите религии секогаш постои мала фундаменталистичка група“, рече тој, додавајќи „Ние [католиците] ги имаме“.

Франциско зборуваше со сочувство за прашањата на сексуалноста (познато одговарајќи „Кој сум јас да судам?“ на прашање за геј свештениците), семејството и улогата на жената во општеството – додека се придржуваше до традиционалната католичка доктрина за брак, контрацепција и абортус. Иако многумина од левицата се трудеа да го псирсвојуваат Франциско како свој, тој не може лесно да се дефинира како либерален или конзервативен.

На неговите многубројни патувања во странство, Френсис беше пречекан како рок-ѕвезда, со стотици илјади – понекогаш и милиони – кои со часови чекаа да ја видат минијатурната фигура во бела наметка во неговиот отворен попамобил. Неговиот апел беше особено силен меѓу младите луѓе, кои често ги повикуваше да го отфрлат материјализмот и преголемата зависност од технологијата. „Среќата… не е апликација што можете да ја преземете на вашите телефони“, им рече Франциско – кој имаше речиси 19 милиони следбеници на неговиот англиски Твитер профил – на католичката младина во април 2016 година.

Иако дел од едното белодробно крило му беше отстрането по тинејџерска инфекција, папата беше во неверојатно добра здравствена состојба до последните години. Но, тој сè уште одржуваше напорен распоред и минатиот септември го започна своето најдолго патување, во југоисточна Азија.

Во јули 2021 година, тој имаше операција за отстранување на дел од неговото дебело црево, поминувајќи 10 дена во болница по операцијата. Франциско беше подложен на дополнителна операција на цревата во јуни 2023 година, речиси три месеци откако беше хоспитализиран во болницата „Џемели“ во Рим со бронхитис.

Тој последните години главно патуваше во инвалидска количка поради проблем со колковите.

По излегувањето од болницата кратко се појавуваше во јавноста, а беше и на последната миса пред велигден. Последните двајца странски државници со кои накусо се сретна беа американскиопт потпретседател Џеј Ди венс и хрватскиот премиер Андреј Пленковиќ.

Размислувањата и конечниот избор на кардиналите-изборници на католичката црква во наредните денови и недели ќе одредат дали напорите на Францис да ги реформира своите институции и да го префрли својот акцент кон сиромашните ќе бидат трајно наследство.

Колеџот на кардиналите се очекува да се состане на конклавата во рок од 15-20 дена по смртта на Франциско.

Папата Франциско во посети Скопје во 2019 година, а на плоштадот „Македонија“ одржа литургија која ја слушнаа околу 15.000 собрани граѓани.