Ебрахим Раиси беше блиску до највисоката позиција на моќ во Исламската Република и се веруваше дека ќе успее да се искачи на самиот нејзин врв.
Сепак, неговите карти беа поделени поинаку.
Неговата смрт во хеликоптерска несреќа целосно ги смени шпекулациите за тоа кој ќе го замени 85-годишниот врховен водач ајатолахот Али Хамнеи, чие здравје долго време беше предмет на голем интерес.
Трагичната судбина на тврдокорниот претседател на Иран не се очекува да ја наруши идната насока на иранската политика или значително да ја потресе земјата на кој било начин, но ќе го тестира системот во кој конзервативците доминираат во сите гранки на власта.
„Системот ќе направи масовна парада на неговата смрт и ќе се придржува до уставните процедури за да ја докаже функционалноста додека бара нов регрут кој ќе може да одржи конзервативно единство и лојалност кон Хамнеи“, рече Санам Вакил, директор на програмата за Блискиот Исток и Северна Африка на тинк-тенк Четам Хаус.
Противниците на Раиси ќе го поздрават заминувањето на поранешниот обвинител, обвинет за клучна улога во масовното егзекуција на политичките затвореници во 1980-тите, што тој отсекогаш негираше, надевајќи се дека крајот на неговото владеење ќе го забрза крајот на режимот.
За владејачките конзервативци во Иран, државниот погреб ќе биде можност да се испратат пораки за единство.
Друга клучна позиција што мора да се пополни е местото на Раиси во Собранието на експерти, телото кое е овластено да избира нов врховен лидер кога ќе се случи таа многу повлијателна транзиција.
„Раиси беше потенцијален наследник бидејќи, како и самиот Хамнеи кога стана врховен лидер, тој беше релативно млад, многу лојален, идеолог посветен на системот кој изгради име“, вели Вакил, додавајќи дека меѓу кандидатите на тие избори се голем број имиња, меѓу кои и синот на врховниот лидер Мојтаб Хамнеи.
Уште пред да биде официјално потврдена смртта на Раиси, ајатолахот во објава на Икс, порано Твитер, рече дека „иранскиот народ не треба да се грижи, нема да има прекин во работата на државата“.
Понепосреден политички предизвик ќе биде распишувањето на предвремени претседателски избори.
Власта премина на потпретседателот Мохамед Мохбер, а нови избори мора да се одржат во рок од 50 дена.
Повикот до гласачите ќе дојде само неколку месеци откако парламентарните избори во март покажаа рекордно ниска излезност во земја која некогаш се гордееше со огромната и ентузијастичка излезност.
Неодамнешните избори, вклучително и оние од 2021 година на кои Раиси дојде на власт, исто така беа обележани со систематско исклучување на умерените и прореформските ривали.
„Предвремените претседателски избори би можеле да му дадат на Хамнеи и на повисоките ешалони на државата можност да го сменат тој тренд и да им овозможат на гласачите да се вратат во политичкиот процес“, вели Мухамед Али Шабани, уредник на медиумскиот портал Амвај со седиште во Лондон (Amwaj.media). .
„За жал, досега не видовме никакви индиции дека државата е подготвена и сака на ваков чекор.
Сепак, се чини дека нема наследник дури ни во редовите на Раиси.
„Постојат различни табори во оваа конзервативна група, меѓу нив и поединци кои се дел од тврдокорниот тренд и други кои се сметаат за попрагматични“, посочува Хамидреза Азизи, гостин експертски соработник на СВП, берлинска тинк-тенк.
Највисоката власт, која носи одлуки во Исламската Република, е во рацете на врховниот лидер.
Надворешната политика, особено во регионот, е домен на Исламската републиканска гарда, која покажува се поголема моќ.
Претседателот не одлучи за ништо пред неколку месеци, кога Иран се соочи со невидени тензии со Израел поради разорната војна во Газа.
Потоа започнаа опасна игра „око за око“, што предизвика аларм да заѕвонат во многу градови, особено во Техеран, поради потенцијалното втурнување во уште поопасна ескалација.