Во недела, на 28 мај, во Турција ќе се одржат избори кои можат засекогаш да ја променат политичката сцена на оваа земја. Турците избираат меѓу актуелниот претседател Реџеп Тајип Ердоган и неговиот противкандидат Кемал Киличдароглу, на страната на најголемиот дел од опозицијата.
Изборот, сепак, не е прашање само на кандидатите како такви, туку и на сосема различни концепти и визии за иднината на Турција.
Аналитичарите често го гледаат изборот меѓу Ердоган и Киличдароглу како избор меѓу Истокот и Западот кога станува збор за надворешнополитичкиот курс на земјата, но нивните ставови за Турција одвнатре исто така значително се разликуваат.
Ердоган, кој се кандидира за трет последователен мандат, изјавува дека Турција што тој ја предводи ќе биде „остров на мирот и безбедноста“ додека ја нуди својата земја како посредник меѓу Русија и Украина. Овој став аналитичарите најчесто го сметаат за декларативен, додека во пракса ставот на Ердоган е повеќе насочен кон исток.
Во текот на првите два мандата, Ердоган воспостави поблиски односи со Кина и Русија. Таа го купи С-400 од Москва, иако НАТО, чиј член е Турција од 1952 година, остро се спротивстави. Турција е единствената од ретките европски земји (заедно со Србија) која не воведе санкции кон Русија, дури и за време на војната, Ердоган неколку пати разговараше со Путин и заедно преку видео врска ја отворија нуклеарната централа Акуја – проект вреден неколку милијарди долари што Русија ги градеше во Турција. Исто така, Ердоган се повеќе се вклучува во прашањата што се однесуваат на Блискиот Исток и регионот, обидувајќи се да ја воспостави Турција како клучен фактор во инаку нестабилниот дел од светот.
Од другата страна, Киличдароглу е насочен кон запад. Неговата визија за Турција вклучува враќање на процесот на пристапување во ЕУ (кој беше прекинат во 2019 година), обновување на воените врски меѓу Турција и САД, додека ги одржува односите со Русија.
Киличдароглу, исто така, ја гледа Турција поинаку од внатре. Кандидатот на опозицијата сака да ја врати парламентарната република која беше укината во 2017 година на референдум организиран од Ердоган по обидот за воен удар една година претходно. Со измена на уставот, актуелниот претседател ја претвори парламентарната република која Кемал Мустафа Ататурк ја прогласи пред точно 100 години во претседателски систем – си давајќи си „султански“ овластувања. Токму за тоа го критикуваат западните аналитичари и опозицијата дома, нарекувајќи го автократ, па дури и диктатор.
Планот на опозицискиот кандидат е повторно да ја направи претседателската функција помалку важна, а со слободните медиуми што ги ветува, Турција да стане демократија од западен стил.
Меѓутоа, за „обичните“ Турци клучното прашање е економијата. Турција бележи највисока инфлација во последните 30 години, кризата трае веќе неколку години, а идеите на двајцата кандидати како да се спречи натамошното празнење на џебовите на Турците драстично се разликуваат. Киличдароглу е за намалување на инфлацијата, додека Ердоган сака да ја намали инфлацијата за 10 отсто до следната година, заедно со намалување на каматните стапки.
Кога станува збор за земјотресот, Ердоган ветува дека ќе изгради 650.000 нови станови на југоистокот на Турција, додека неговиот противник гарантира изградба на уништени куќи за сите на сметка на државата.
Сепак, кампањата меѓу двата круга на претседателските избори беше шарена – од економијата до прашањето кој е „добар муслиман“.
Ердоган продолжи да го напаѓа Киличдароглу за неговиот прозападен став, но и за поддршката што ја ужива од прокурдските партии, обвинувајќи го дека има поддршка од терористите, поточно Курдистанската работничка партија (ПКК), која е на листата на Турција. терористички организации. Ердоган го обвини својот конкурент дека е „политички аматер“ и го нарече „не доволно добар муслиман“.
Темата што ја одбележа кампањата меѓу двата круга е прашањето за бегалците од Сирија, од кои во Турција има 3,6 милиони. Киличдароглу зазеде „потешка“ позиција по ова прашање – најави дека ќе ги врати во Сирија сите 3,6 милиони бегалци во рок од две години доколку стане претседател. Ердоган, од друга страна, сака да врати милион бегалци во Сирија, но неговиот метод е „доброволно враќање“ без наметнување временски ограничувања. Тој го смета ставот на Киличдароглу „неисламски“ и тврди дека тој не е хуман.
Синан Оган, кој беше трет во првиот круг од изборите, реши да го поддржи Реџеп Таип Ердоган. Во првото коло разликата меѓу Ердоган и Киличдароглу беше речиси онолку колку што победи Оган. Медиумите веднаш го прогласија за човек на одлука кој во раце го држи победникот од вториот круг, додека тој самиот „пребара на пазарот“. По преиспитувањето и списокот со услови што ги објави, застана на страната на актуелниот претседател, што некои аналитичари го сметаат за клучно.
Анкетите го фаворизираат и Ердоган. Според најновото истражување, разликата меѓу двајцата претседателски кандидати е околу пет отсто – 52,7 отсто за Ердоган и 47,3 отсто за Киличдароглу. За споредба, во првиот круг анкетите му дадоа на Ердоган 49,52 отсто од гласовите, а на неговиот противкандидат 44,9 отсто.