Драстичен пад на странските инвестиции во Србија

Странските директни инвестиции (СДИ) во Србија се во драстичен пад оваа година, и тешко е да се најде само еден виновник за тоа. Слична ситуација ги погодува и земјите од регионот, па може да се заклучи дека надворешните фактори имаат големо влијание врз падот на странските инвестиции, додека внатрешно-политичката ситуација и нестабилноста создаваат резерви кај инвеститорите.

Според најновите податоци од Народната банка на Србија (НБС), во првите осум месеци од 2025 година е остварен прилив од нешто повеќе од 2,1 милијарди евра СДИ. Сепак, во истиот период минатата година, инвестициите изнесувале 3,6 милијарди, што значи дека од јануари до крајот на август оваа година, приливот на СДИ се намалил за речиси 42 проценти.

Дополнително, се зголемува и одливот на средства од Србија, кој речиси се дуплирал во овој период. Во првите осум месеци од минатата година, од Србија излегле 362 милиони евра, додека 648 милиони евра излегле во истиот период оваа година. Затоа, овие податоци покажуваат и дека нето приливот на СДИ е значително помал и сè уште се намалува.

Затоа, странските директни инвестиции во Србија полека слабеат, а јавноста можеше да чуе бројни објаснувања и оправдувања за таквите околности. Една од главните причини што ја посочија претставниците на владата, како и финансиските институции на Србија, е дека виновникот се протестите и блокадите, кои траат речиси една година во различни форми низ целата земја.

Од друга страна, проблемот со падот на странските директни инвестиции влијае не само на Србија, туку и на земјите околу неа.

Според анализата направена од економистот Драгован Милиќевиќ, Бугарија, Романија и Хрватска (сите членки на ЕУ) исто така имаат пад на приливот на странски инвестиции.

Анализата објавена на порталот Makroekonomija.org покажува дека во текот на 2024 година, Бугарија имала позитивни нето директни инвестиции од околу 2,8 милијарди евра. Сепак, оваа година има остар пад. Во првиот квартал, странските директни инвестиции изнесувале околу 1,3 милијарди евра, но во вториот квартал се преселиле во негативната зона со минус од 380 милиони. Ова значи дека имало одлив на капитал, односно повлекување на странски инвестиции од Бугарија во 2025 година.
Што се однесува до Романија, во текот на првите осум месеци од 2024 година, таа остварила прилив од 3,2 милијарди евра нето прилив на странски директни инвестиции. Во истиот период во 2025 година, тој износ беше намален на една и пол милијарда евра, што е пад од повеќе од 50 проценти.

Хрватска минатата година забележа многу високо ниво на странски директни инвестиции – околу 4,2 милијарди евра. Сепак, во 2025 година, според достапните податоци за првата половина од годината, реализирани се само една милијарда евра.

Милорад Филиповиќ, професор на Економскиот факултет на Универзитетот во Белград, за „Данас“ вели дека странските директни инвестиции влегле во фаза на опаѓање и дека ова било очекувано по неколку години постојан раст.

Како што објаснува, станува збор, како и кај многу други економски категории, за циклично движење на феномен предизвикан од многу фактори, и објективни и субјективни.

„Објективните фактори на намалувањето на приливот на странски директни инвестиции ја вклучуваат кризата на светската економија, а особено на европската економија, каде што главните двигатели на земјите бележат стагнација, па дури и опаѓање на стапките на раст. Зголемувањето на интересот на светскиот капитал за некои алтернативни дестинации (неевропски) како резултат на влошување на паритетните трошоци за производство и слично“, вели Филиповиќ.

Како субјективни фактори, според него, може да се спомене првото и доминантно – „заситување“ на српската економија со СДИ. (Данас)