Во Србија банките ќе мора да им понудат олеснување на должниците пред присилна наплата

Народната банка на Србија донесе Одлука за олеснувања за отплата на кредити што банките се должни да им ги понудат на должниците во неволја, пред да започнат со постапката за присилна наплата. Меѓу предвидените бенефиции се пониска каматна стапка, мораториум на отплата, продолжување на рокот за отплата, па дури и – делумно простување на долгот.
Тоаа ќе важи и за долгот по кредитни картички и дозволените „минуси“.

Со новата Одлука за олеснувања при отплата на кредити, чија примена започнува на 15 октомври, НБС пропиша критериуми за примена на „разумни мерки“ што треба да го олеснат отплатата на долгот за корисниците на кредити, дозволени недостатоци и кредитни картички.

Банката е „должна да ги примени овие олеснувања пред да започне со постапката за извршување ако за време на траењето на договорниот однос се појават околности што го доведуваат корисникот во тешка финансиска состојба, односно ако се појават други важни околности на кои корисникот не може да влијае, земајќи ги предвид личните околности на корисникот“, предвидува новата регулатива.

„Олеснувањата се подразбираат како целосно или делумно рефинансирање на долгот од договорот, т.е. промени на договорните услови, вклучувајќи, но не ограничувајќи се на следново:

1) продолжување на периодот на отплата;

2) промена на видот на договорот;

3) одложено плаќање на целиот износ на кредитот, камата, главница, дозволено или неовластено пречекорување, долг на кредитна картичка или одредени рати на кредитот, за одреден период;

4) намалување на каматната стапка;

5) одобрување корисникот да не го врати кредитот во одреден период, во кој давателот на кредитот нема право да пресметува редовна или затезна камата на доспеани обврски, но има право да пресметува договорена редовна камата на преостанатиот износ на главница;

6) делумна отплата на долгот;

7) промена на валутата во која е изразена обврската, ако паричната обврска не е изразена во динари;

8) делумно простување и консолидација на долгот;

9) прогласување одложување на отплатата за одреден период, во кој давателот на кредитот не пресметува редовна или затезна камата на доспеан, но неплатен побарување, како и како редовна камата на преостанатиот износ на главницата, односно долгот“, се наведува во Одлуката.

Доколку се примени некаков мораториум – суспензија на отплатата или одложување на плаќањето на ратите, вкупниот рок за отплата на кредитот се продолжува за онолку месеци колку што траело суспензијата на отплатата.

Во случај на долг на кредитна картичка, односно врз основа на дозволено и/или неовластено пречекорување на сметката, банката може наместо горенаведените бенефиции да му понуди на корисникот отплата на долгот на 12 месечни рати со примена на каматна стапка што одговара на половина од договорената каматна стапка.

„Околности што можат да го доведат корисникот во тешка финансиска состојба особено се сметаат: губење на работата, значително намалување на приходите, сериозна болест и сериозна повреда што доведува до намалување на работната способност“, наведува НБС. Други важни околности надвор од контролата на корисникот се особено тешките семејни околности, како што се сериозна болест или смрт на брачен другар или дете.

Разводот се смета и за друга важна околност ако брачните другари биле ко-кредитобаратели на кредитот или еден од брачните другари е гарант.

Одлуката предвидува дека банката е должна да му понуди на корисникот на кредити, кредитни картички или дозволени минуси едно од споменатите „или некое друго олеснување“, ако процени дека околностите (како што се губење на работа, болест, сериозна повреда итн.) довеле до значителни тешкотии при отплатата на кредитот, или врз основа на искуството на банката, разумно е да се очекува дека тоа ќе доведе до ова, односно дека редовната отплата на кредитот ќе биде доведена во прашање.

При проценка на околностите и проценка на исполнувањето на условите за одложување на отплатата на долгот, како и при утврдување на видот на олеснување што ќе му се понуди на корисникот, банката „зема особено предвид личните околности на корисникот“, како што е пропишано со Одлуката.